Laat ik beginnen met een citaat van een vriendin: 'Kindje meer, boekje minder.' Jonge, lezende ouders zullen het met mij eens zijn dat kinderen veel tijd vragen en daarom heb ik minder kunnen lezen dan ik had gehoopt, terwijl de stapels van mijn aangekochte boeken hoger en hoger worden, want mijn koopgedrag heeft vreemd genoeg minder te lijden onder mijn nieuwe rol als vader. De boekenkasten beginnen aardig vol te geraken met ongelezen volumes en de bovengenoemde stapels beginnen zich als een verdacht hindernissenparcours doorheen het huis te organiseren. Wanneer ze proberen om mij onderuit te halen, kan ik ze horen lachen. Wat zij echter niet weten is dat zij deel uitmaken van mijn interpretering van wat pensioensparen zou moeten zijn. Ooit zal de dag komen dat de kinderen het ouderlijk nest verlaten en dat ik 's morgens kan uitslapen zonder mij klaar te hoeven maken om naar de boekhandel te gaan waar ik werk. Op die dag zal ik mijn pensioenfonds aanspreken en zal ik die ongelezen boeken vergeven dat ze mij al die jaren smalend door het huis hebben gadegeslagen, hopend dat ik over hen zou struikelen.
Dit jaar heb ik een veertigtal boeken mogen lezen. Daar zaten uiteraard slechte boeken tussen, maar ook meesterwerkjes die ik veel te laat heb ontdekt. Ik heb bij wijze van nieuwjaarsgroet tien titels uitgekozen waar ik erg van heb genoten. Ze worden hieronder aangestipt en misschien zit er wel iets tussen dat de lezer kan bekoren, hoewel gezegd moet worden dat dit geen hitparade is en de boeken in willekeurige volgorde worden vermeld.
Ik wens u het allerbeste toe voor 2023 en probeer te genieten van het hier en nu, want ondertussen is het nu weeral voorbij.
1. Monterosso mon amour door Ilja Leonard Pfeijffer
Volgens mij heeft Pfeijffer met 'Grand Hotel Europa' enkele jaren geleden bewezen dat hij de allergrootste levende auteur van de Nederlandse letteren is. Vergeleken met dat boek is 'Monterosso mon amour' een kleinood dat het afgelopen jaar als boekenweekgeschenk werd gepubliceerd, maar zelfs dit tussendoortje steekt met hoofd en schouders boven de rest uit. Het boek is erudiet, geschreven met heerlijk barokke zinnen en, zoals te verwachten bij Pfeijffer, bijzonder geestig. Als u het nog niet heeft en u wil ernaar op zoek gaan, dan moet u weten dat het niet langer beschikbaar is in de gewone boekhandel, maar online vallen er ongetwijfeld nog exemplaren te sprokkelen.
2. How Words Get Good: The Story of Making a Book
door Rebecca Lee
Ik ben dol op boeken over boeken en dit is zonder twijfel het beste in het genre dat ik dit jaar heb mogen lezen. Rebecca Lee is de hoofdredacteur van Penguin Random House, een van 's werelds grootste uitgevers, en vertelt op vermakelijke wijze hoe een boek in de Angelsaksische wereld tot stand komt. Haar verhaal is doorspekt met sappige anekdotes over schrijvers en redacteurs, maar ze heeft het ook over de obscure individuen die verantwoordelijk zijn voor het samenstellen van een register. Zeer boeiend.
3. Rita Hayworth and Shawshank Redemption door Stephen King
Velen weten dat ik een groot bewonderaar ben van Stephen King, maar zelfs ik heb nog niet alles gelezen uit het reusachtige oeuvre van de grootmeester. Deze novelle werd in 1982 uitgegeven in de magistrale bundel 'Different Seasons' en is minstens even briljant als de verfilming van Frank Darabont uit 1994 met Tim Robbins en Morgan Freeman. Dit is King op z'n best: gewone mensen in uitzonderlijke situaties.
4. The Body door Stephen King
Misschien is deze novelle wel het allerbeste Young Adult-verhaal ooit geschreven. Het verscheen ook in de bundel 'Different Seasons' ('Apt Pupil', over een tiener die ontdekt dat zijn buurman een ondergedoken nazi is, staat er ook in en kruipt venijnig onder de huid) en is vooral bekend vanwege de adaptatie van Rob Reiner uit 1986 met als titel 'Stand By Me'. Het boek gaat over vier boezemvrienden die tijdens een zwoele zomervakantie een queeste ondernemen naar een vermeend lijk dat zich in de bossen van Maine zou bevinden. Zoals het met queesten gaat, is ook hier de tocht belangrijker dan het doel. De jongens vertrekken als knapen, maar zullen terugkeren als jongemannen.
5. Gothic: An Illustrated History door Roger Lockhurst
In mijn boekenkasten zijn meerdere planken gevuld met literatuurgeschiedenissen over het genre, maar deze recente uitgave trekt andere registers open en onderzoekt het genre in verschillende media. Literatuur, film, architectuur, plastische kunsten: alles passeert de revue. Het boek is bovendien bijzonder mooi uitgegeven, met veel plaatjes, en kan dus ook de salontafel sieren.
6. Jane Eyre door Charlotte Brontë
Het schaamrood gloeit op mijn wangen nu ik moet bekennen dat ik deze waanzinnig goede klassieker nog nooit had gelezen. Dit jaar is het er echter van gekomen en ik was erg onder de indruk. Het verhaal hoef ik u niet uit te leggen, maar ik geef hier graag mee dat het boek verdacht vlot leest voor een Victoriaanse roman uit 1847. Het boek is nog steeds relevant en de figuur van Rochester is dermate fascinerend beschreven dat ik er nog steeds niet uit ben wat voor kerel die vent eigenlijk is.
7. L: de lezer in de 19de eeuw door Marita Mathijsen
Mathijsen is de ongekroonde koningin van de Nederlandse literatuurgeschiedenis en publiceerde een tijdje geleden dit erg mooi uitgegeven boek, waarin ze het verhaal van de Nederlandse letteren vertelt vanuit het perspectief van de negentiende-eeuwse lezer. Wat las hij? Hoe las hij? Wat stond er in zijn boekenkast en wanneer ging naar de bibliotheek? Deze literatuurgeschiedenis vertrekt dus niet van de Canon en dat heeft enkele opmerkelijke resultaten tot gevolg. Zo blijkt dat sommige auteurs die steevast in de literatuurlessen opduiken eigenlijk nauwelijks gelezen werden door hun tijdgenoten en dat vrouwelijke schrijvers veel populairder waren bij het volk dan bij de academici die de Canon hebben samengesteld. Het is enkel jammer dat Mathijsen, eens ze het jaar 1830 is gepasseerd, het nauwelijks heeft over de literatuur in Vlaanderen. Ik vermoed dat ze dat zelf niet zo interessant vindt, want tot tweemaal toe heeft ze het over Guido Gezelle als de Gentse priester-dichter, terwijl die vooral in Brugge, Roeselare en Kortrijk verbleef.
8. Merlina en de parafix door Peter Van Camp
Noem dit boek voor mijn part een guilty pleasure, maar dat neemt niet weg dat ik er zonder schroom van genoten heb. Voor de jeugd: 'Merlina' was veertig jaar geleden de meest populaire jeugdserie op de Vlaamse televisie. Als kleine uk zat is steevast voor de buis wanneer een nieuwe aflevering over het detectivebureau werd uitgezonden en als volwassene heb ik sommige episodes regelmatig opnieuw bekeken en niet alleen uit nostalgie, want ik ben goed bevriend met de zoon van de acteur die destijds Sardonis speelde: de gemaskerde nemesis van tante Merlina die zowat de Voldemort van mijn generatie is. Achter de opnames, schrijvers en acteurs schuilen ongemeen boeiende verhalen die niet altijd even fraai zijn. Al was het mysterie nog zo groot, Van Camp legt met dit boek de waarheid bloot. Toegegeven, voor de liefhebbers.
9. Hell House door Richard Matheson
Een moderne klassieker van de auteur die ons ook 'I Am Legend' en 'Something Wicked This Way Comes' schonk, om het even niet hebben over zijn werk voor film en televisie ('Star Trek', 'The Twilight Zone', et cetera). Stephen King noemt dit het meest angstaanjagende boek over een spookhuis dat ooit werd geschreven. Dat is waarschijnlijk sterk overdreven, maar dat neemt niet weg dat het verhaal enkele bijzondere wendingen heeft en soms ook erg grappig is. Niet alleen de onderzoekers die in het huis logeren lopen er zo geil als boter rond, maar ook de bovennatuurlijke entiteiten lusten er wel pap van. Erg vermakelijk.
10. Boerenpsalm door Felix Timmermans
Het deed mij enorm veel deugd om te zien dat een Vlaamse klassieker uit 1935 afgelopen jaar wekenlang in de bestsellerlijsten stond. Als boekhandelaar had ik dat nog nooit mogen meemaken. Daar stond plots Timmermans te blinken tussen Lucinda Riley, Jo Claes en Toni Coppers. Dat had uiteraard veel te maken met het vurige pleidooi dat Bart van Loo voor het boek hield op zowat alle kanalen van de grote media, maar het neemt niet weg dat 'Boerenpsalm' een groot meesterwerk is dat de tand des tijds vlekkeloos heeft doorstaan, mede doordat het, in tegenstelling tot wat de titel doet vermoeden, een universeel en tijdloos verhaal beschrijft dat op weergaloze wijze aan het papier werd toevertrouwd. In de Lage Landen gaan we vaak erg slordig om met onze klassiekers, laat staan dat ze nog worden uitgegeven. Hopelijk kan het succes van 'Boerenpsalm' daar verandering in brengen.
K.R. Valgaeren
www.krvalgaeren.com