Af en toe verschijnt er wel eens boek met anekdotes over typische situaties die in een boekhandel kunnen voorvallen of over klanten met bizarre vragen. Het is niet de bedoeling om van deze column een afkooksel van dergelijke boeken te maken, al is het maar omdat zulke anekdotes de indruk wekken dat alle klanten idioten zijn en dat is voor het grootste deel niet het geval. Vanuit eigen ervaring kan ik slechts aanraden de boekhandelaar aan te spreken wanneer u met een prangende vraag zit, zolang het uiteraard boek gerelateerd is.
Bent u op zoek naar een boek waarvan u de titel, noch de auteur kent? Weet u alleen dat het boek een geel kaft heeft? Bent u op zoek naar iets zonder te weten wat dat ‘iets’ is? Spreek de boekhandelaar aan, want hij doet niets liever dan te grasduinen in zijn uitgebreide kennis om u verder te helpen. Voor de boekhandelaar is het niet meer en niet minder dan een spelletje Triviant. Bovendien streelt het zijn ego en zijn de kansen reëel dat hij u verder kan helpen. U wilt de mensen niet te eten geven waarvoor ik ooit het juiste rode boek heb kunnen vinden, of die ene thriller met dat gruwelijk verminkte lijk in het eerste hoofdstuk. Boekhandelaars zijn nu eenmaal dol op vragen die hun kennis op de proef stellen.
Dat gezegd zijnde, schuilt er natuurlijk wel een kern van waarheid in die komische anekdotes. Zelf mocht ik enkele jaren geleden, zonder een krimp te geven, antwoorden op de vraag of er ook boeken bestonden over The Lord of the Rings? En vorige week moest ik nog iemand corrigeren die bij de K op zoek was naar Anna Karenina: ‘Ik acht de kans op succes groter als u een kijkje neemt bij de T van Tolstoj’.
Een vaak terugkerende these in bovengenoemde werken is dat, al is er slechts één klant in de winkel, die klant altijd voor de kast zal staan waar de boekhandelaar net op dat moment dringend dat ene boek uit moet halen. Dat kan ik bij deze volledig beamen. Dus, als u aan het snuisteren bent en u merkt plots dat er zich achter u een boekhandelaar bevindt die nerveus heen en weer staat te schuifelen als een mug die zich voorbereidt om toe te slaan, dan weet u hoe laat het is.
Anderzijds zijn er twee vragen die wekelijks meer dan eens de revue passeren en die eigenlijk niet gesteld hoeven te worden, toch zeker niet na het lezen van deze column.
De eerste overbodige vraag is: 'Werkt u hier?' Vreemd genoeg wordt ze nooit gesteld wanneer ik een zwak moment heb en, ik zeg maar iets, wezenloos voor mij zit uit te staren in het midden van de winkel, terwijl ik mij afvraag wat ik vanavond zal eten. In dergelijke gevallen gaat men er om onverklaarbare reden van uit dat ik deel uitmaak van het personeelsbestand. De vraag wordt echter steevast gesteld wanneer ik druk bezig ben om mezelf een burn-out te zwoegen, wanneer ik rondloop met een stapel boeken die groter is dan mezelf, wanneer ik tijdens de wintermaanden de enige ben in de winkel die gekleed is in een T-shirt, wanneer ik een lamp aan het vervangen ben of de koffiemachine een grondige poetsbeurt geef. Dergelijke signalen zouden de klant erop attent moeten maken dat de persoon in kwestie daadwerkelijk betaald wordt voor zijn noeste arbeid, maar dat is niet voor iedereen duidelijk.
De tweede overbodige vraag is: 'Staan de boeken alfabetisch gerangschikt?' Als het op fictie aankomt, zal het antwoord steevast 'ja' zijn. Er is geen betere manier. Het is ook niet nodig om die vraag voor de zekerheid op te volgen met: 'Per auteur of per titel?' Niet doen. Boeken staan alfabetisch per auteur in de kast. Ik ken geen enkele boekhandelaar die het anders doet, hier of elders in de wereld. Het kan zijn dat de geschiedenisafdeling chronologisch is geordend, of de wetenschappelijke afdeling per discipline, maar de literatuur staat steevast alfabetisch. Daar hoeft u niet aan te twijfelen.
Ik neem aan dat er mensen zijn die het thuis anders doen. Ik ken inderdaad iemand die haar boekenkast per titel rangschikt en er zijn ongetwijfeld mensen die hun boeken op favoriete auteur of op kleur* ordenen, of gewoon helemaal geen rangschikking aanbrengen — de gruwel! En, toegegeven, in een ver verleden had ik een collega die de reisboeken in de winkel onderverdeelde in drie categorieën: de plekken waar ze was geweest, de plekken waar ze naartoe wou en de plekken waar ze niets mee had. Trust me, dat is al heel erg lang geleden.
Dat gezegd zijnde, in de boekhandel is iedereen meer dan welkom, want zonder klanten — hoe gek hun vragen ook mogen zijn — zou er geen boekhandel zijn.
*Ik besef dat het erg trendy is op Instagram en TikTok om boeken de sorteren volgens de kleur van de kaft, maar ik wantrouw dergelijke praktijken en twijfel erg aan de belezenheid van de verzamelaar die zich daarmee bezighoudt.
K.R. Valgaeren
Deze column verscheen eerder op de website thrillerlezers.blogspot.com
Comments